Omurilik Yaralanmaları ,Felçliler, ve Cinsellik
1- Omurilik yaralanması sonucu felçli olan kişiler( Kadın yada erkek) cinsel aktivitelerini tamamen kaybeder mi? Yoksa bu aktiviteler(Ereksiyon, boşalma) kişiye ve omuriliğin yara aldığı bölgeye göre değişir mi? Eğer değişirse bu nasıl bir kıyaslamayla gösterilebilir?
Cevap: Omurilik yaralanmalı hastalar cinsel aktivitelerini tamamen kaybetmezler. Değişik derecelerde sertleşme (ereksiyon) ve boşalma (ejakülasyon) problemleri ortaya çıkabilir. Ereksiyon ve ejakülasyon son derece karmaşık bir mekanizma ile meydana gelir. Bu mekanizmada üst merkezler (beyin) ile alt merkezlerin (dokulara giden sinirler, sempatik ve parasempatik sinir sistemi) tam bir uyum halinde çalışması gerekir. Bu nedenle her omurilik yaralanmalı hasta cinsel fonksiyon bakımından ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Örneğin üst seviyeli bir yaralanmada ereksiyon, alt seviyeli bir yaralanmadan daha iyi olabilir. Genel olarak komplet ve üst seviyeli yaralanmalarda, inkomplet ve alt seviyeli yaralanmalara göre ejekülasyon oranı daha düşüktür.
2- Felçli olan kişiler( Kadın yada erkek) istem dışı boşalabilir mi?
Cevap: Omurilik yaralanmalı hastalarda istem dışı boşalmalar olabilir. Bunun da sebebi yukarda değinildiği üzere üst ve alt sinir sistemleri arasındaki mekanizmanın bozulmasıdır.
3- Normal şartlarda vücut kendi kendine zorunlu olarak boşalma ihtiyacı duymaz mı? Yani bir şekilde tahrik olmuş bir felçli sperm yada yumurta üretmez mi? Eğer üretirse bunun dışarı atılması nasıl oluyor?
Cevap: Omurilik yaralanmalı hastada meni üretimi çeşitli nedenlerle azalabilir. Bunlar tekrarlayan idrar yolu iltihaplanmaları, tekerlekli sandalyede uzun süreli oturma, testislerde ısı düzenleme bozukluğu, meninin idrar kesesine boşalımı sonucu spermlere karşı antikor gelişimi ve beyin testis bağlantısının bozulması gibi sebeplerdir. Ayrıca omurilik yaralanmalı hastalarda boşalma damla damla olabilir yada mesane boynunun açık kalmasından dolayı mesanenin içine olabilir
4- Felçli kadınlar normal adet dönemlerini yaşıyorlar mı? Eğer yaşıyorlarsa bu teknik olarak doğum yapabilecekleri anlamına mı gelir? Cevap evet ise felçli bir kadının felçliyken hamile kalması ve sonucunda da normal hamilelik süreci yaşayıp doğum yapabilmesi mümkün müdür? Bu ne kadar risklidir?
Cevap: Omurilik yaralanmalı kadınlarda adet görme bir süre aksamasına rağmen tekrar normale dönebilir. Çünkü adet görme yüksek merkezlerin (beyin) kontrolünde olan hormonal bir olaydır. Omurilik yaralanmalı kadın hamile kalıp çocuk doğurabilir.Ancak bu karar alınmadan önce vücudun uygun olup olmadığı araştırılmalıdır. Çünkü omurilik yaralanmalı hamile kadınlar idrar yolu iltihaplanmaları, yüksek tansiyon, derin toplardamar tıkanması, kansızlık, bası yarası, düşük tansiyon yönünden çok yakın takip edilmelidir
5- Felçli bir kadının cinsel birliktelik sonucu hamile kalma şansı ne kadardır? Yani eşler arasında doğum kontrolü ne kadar gerekli ve gerçekçidir?
Cevap: Omurilik yaralanmalı kadın cinsel ilişki sırasında (eğer çocuk istemiyorsa) korunmalıdır. Yukarda da anlatıldığı gibi felçli olması hamile kalmasına engel değildir.
6- Felçli bir erkeğin çocuğu olabilir mi? Olursa bu hangi şartlarda gerçekleşebiliyor? Yani felçli bir erkek normal bir kadınla cinsel beraberlik yaşarsa o normal kadının hamile kalma ihtimali var mı dır? Erkeğin normal bir cinsel birliktelikle çocuğu olamıyorsa bu onun hiç çocuğu olamayacağı anlamına mı geliyor? Yoksa başka yöntemlerle felçli bir erkeğin normal bir kadından çocuğu olabilir mi?
Cevap: Omurilik yaralanmalı bir erkeğin çocuk sahibi olması mümkündür. Bunun için sertleşme ve boşalmanın ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir
Ejakülasyon (boşalma) daha yaygın bir problemdir. Eğer ejakülasyon yoksa hastaya elektroejakülatör, penil vibratör gibi cihazlar uygulanabilir. Penil vibratörün başarı şansı daha düşüktür.
7- Felçli olan bir erkeğin ereksiyon kalitesini arttırmak için “Viagra” ve benzeri ilaçlar kullanılabilir mi? Kullanılırsa bu ne derece etkili olur?
Cevap: Sertleşme problemi varsa , iğne ya da ilaç tedavisi (hastaya yapılan muayene ve testlere göre) verilebilir. Penise uygulanan bazı kremler kullanılabilir. Bunların dışında vakum cihazı ve penil protezler tatbik edilebilir. Sildenafil (viagra) omurilik yaralanmalı hastalarda kullanılmış ve uygun hastalarda ereksiyon kalite ve süresini artırdığı ortaya konmuştur. Yan etkileri de diğer kullanan kişilerden farklı değildir.
8- Aynı şekilde felçli bir kadının cinsel aktivitelerini arttırmak için de bu tür ilaçlar kullanılabilir mi? Bu kullanılan ilaçlar kişinin aktivitelerini ne kadar normalleştiriyor? Bu ilaçları kullanan felçli kadının hamile kalma ihtimali de aynı oranda artar mı?
Cevap: Şimdiye kadar dünyada ve özellikle ülkemizde omurilik yaralanmalı kadınların cinsel yaşamları gebelik ve doğum problemleri olarak görülmüştür.Halbuki onlarında cinsel aktiviteleri olabilir. Cinsel aktivitelerini artırmak için en iyi ilacın anlayışlı, müşfik ve sevilen bir eş olduğunu düşünüyorum.
9- Kişinin psikolojisi cinsel aktivitelerini ne kadar etkiler? Yani 5 farklı hasta olsun, bu hastalar aynı seviyeden yaralanmış olsun; bu hastaların cinsel performansları aynımıdır? Yoksa kişilerin psikolojik yapısı bu performansta etkili olur mu? Olursa ne ölçüde etkiler?
Cevap: Omurilik yaralanmalı kişilerde psikolojik faktörler (diğer insanlarda olduğu gibi) cinsel yaşamı oldukça etkiler. Yaralanma seviyesi aynı olsa bile psikolojik yapısı değişik olduğu için cinsel performansı da farklı olacaktır.
10- Yukarda saydıklarımızın dışında felçli erkek yada kadının cinsel aktivitelerinin normalleşmesi için yapması ve yapmaması gereken hususlara değinebilir mi siniz.
Cevap: Omurilik yaralanmalı kadın ve erkekler cinselliği öncelikle normal bir aktivite olarak kabul etmeliler. İdrar yolu enfeksiyonu, mesane-böbrek kontrolü ve diğer tıbbi kontrollerini zamanında yaptırmalıdırlar. Ayrıca ilişkiye girmeden önce mesane ve barsaklarını boşaltmalıdırlar.
11- Bundan 3 sene önce bu konularda detaylı bir araştırma yaptığınızı biliyorum. Bu araştırmada bize açıklayabileceğiniz ilginç tespitleriniz var mı?
Cevap: Benim o çalışmada tespit ettiğim en önemli şey; omurilik yaralanmalı hastalar cinsellikle ilgili problemlerin kendilerine sorulmasından ve çözüm yolu arayışına gidilmesinden son derece memnundular. Çünkü çoğunluğuna bırakın çözüm önermeyi problem sorulmamıştı bile. Hastalar bu konuda hastanelerin üroloji kliniklerine (seksüel disfonksiyonla uğraşan birimlerine), rehabilitasyon merkezlerine başvurabilirler.
Kaynak:
Dr. Mustafa YELKOVAN
Fizik Ted. Ve Rehab. Uzmanı